Gelijkenissen
Jezus houdt van gelijkenissen. Dat zijn een soort vergelijkingen waar je daarna nog lang over kan nadenken. Dat wil Jezus. Mensen uitdagen om eens goed na te denken. Want wie goed nadenkt; wie reflecteert over het leven, die kan het verschil maken.
Een gelijkenis reikt een stuk van het antwoord aan, maar is nooit volledig. Een gelijkenis is zelfs bewust onvolledig. Die balk in het eigen oog, bijvoorbeeld: Je denkt wel te weten waar het over gaat, in het algemeen. Maar wij willen daarna een catechismus om voor ons alle soorten balken op te lijsten. Splinters, tot daar aan toe. Maar een balk, dat kan je best opbiechten, is ons geleerd. Splinters, dat zijn de dagelijkse zonden. Maar de balken, dat zijn de zware zonden.
Jezus begint met een sappige gelijkenis, en wij eindigen met een dikke catechismus.
Of een dunne catechismus zodat we die vanbuiten kunnen leren. Ik heb dat nooit moeten doen, maar velen onder ons weten waar dat over gaat.
Dogma's
Jezus spreekt nooit dogma's uit. Hij vergelijkt en zet aan het denken. Eigenlijk zijn dogma en gelijkenis tegengestelde dingen. Mag ik zelf eens een vergelijking maken?
Een gelijkenis is als een appelsien die je met de hand openbreekt, en waar het sap ongecontroleerd uit spat. Je weet dat er iets te smullen valt.
Een dogma is als een dozijn appelsienen die in een blik worden samengeperst om het dan te verzegelen. Je weet dat er veel inzit. Maar je kan er niet echt meer aan.
Fruit in blik
Jezus verkoopt geen conserven, hij verkoopt geen fruit in suikerwater. Jezus plukt fruit van de bomen en breekt die open terwijl iedereen toekijkt. Hij doet watertanden. Hij breekt de appelsien in stukken en laat iedereen proeven.
Jezus deelt uit en zegt terwijl: 'Mensen, wat vind je van deze vruchten? Lekker he? Er bestaat geen goede boom die zieke vruchten voortbrengt. Dat weet je toch. Wat voor fruit deel jij dan uit aan je medemens?' Misschien zijn onze appelsienen veel te droog, of niet goed rijp. Of we eten ze zelf op en doen een jaarlijkse gift aan Welzijnszorg.
Jezus zegt ook dit: 'De leerling staat niet boven zijn meester.'
Anders gezegd: we hebben nog veel te leren. 'Ja', zegt de kerk, 'over leren gesproken: hier heb ik een vraag voor jullie; vraag 76: 'Waarom is God de Zoon mens geworden?'' Dat is geen gelijkenis. Neen. Hier volgt een definitie, mooi ingeblikt door de bischoppen van de jaren vijftig.
Het antwoord: God de Zoon is mens geworden om de mensen te verlossen van hun zonden, en om hun het leven der genade, de vriendschap van God en het recht op de hemel terug te schenken.
Wat zou Jezus op vraag 76 antwoorden?
Hij zou zeggen: 'Doe toch niet zo dogmatisch. Ik ben mens geworden. Dat zie je wel. Maar jullie toch ook? De genade is voor iedereen. Twijfel nooit aan Gods vriendschap. En weet je wat? God is als een vader die op de uitkijk staat. Ieder die God tegemoet loopt, wordt met open armen ontvangen, onvoorwaardelijk. Uiteraard heeft elke mens recht op de hemel.'
De gelijkenis biedt hoop en smaak. Het dogma brengt schaarste en een droge mond.
Ik denk dat iedereen die de Mechelse catechismus moest van buiten leren, dat verschil kan be-amen.
Oh, Jezus, dank voor de nieuwe en verfrissende taal. Dank om ons uit te dagen. Dank voor de deugddoende appelsienen-smoothie. Wat ben jij toch een goede meester.
Leerling af
Jezus herhaalt: 'De leerling staat niet boven zijn meester, maar... wanneer jullie ten volle gevormd zijn, zal je gelijk zijn aan je meester!'
Wat?! Gelijk aan Jezus? Dat kan toch niet?
'Toch wel', zegt Jezus, 'Jullie moeten verse appelsienen van de bomen plukken en die zelf openbreken zodat het sap eruit spat. Jullie moeten doen zoals ik. Je kan geen leerling blijven.'
Dat hadden wij niet begrepen. Wij zijn christenen geworden, maar we moesten Jezussen worden.
Wij zijn handelaars in wijwater, terwijl we fruitsap en wijn moesten opdienen.
Jezus zegt het zo: 'Wie in Mij gelooft, zal ook zelf de werken doen die ik doe. Ja, grotere dan die zal hij doen.'
In een tijd waar de hele caritas, armenhulp, vreemdelingenopvang, en zelfs voorgaan in uitvaarten evengoed en soms beter door de wereld wordt verzorgd, moeten wij ons dringend bezinnen hoe wij Jezus kunnen zijn in een tijd waarin dogma geen enkele smaak meer heeft.
