HISTORIEK VAN DE MIJLSTRAATKERK
De Sint-Franciscus van Saleskerk in de Mijlstraat is een neogotische driebeukige kruisbasiliek met rechthoekige westtoren die in 1903 werd gerealiseerd. Ze is niet beschermd als monument, maar sinds 1997 geïnventariseerd en naderhand vastgesteld als bouwkundig erfgoed. Dat is ook het geval voor de aanpalende pastorie die in dezelfde periode en in nagenoeg dezelfde stijl is opgetrokken.
Wat vooraf ging
Tot het einde van de 19de eeuw telde het grondgebied Duffel maar één parochie. Alle parochianen gingen naar de Sint-Martinuskerk, in het dorpscentrum aan de westelijke Nete-oever. Voor de inwoners van de wijk rond de Mijlstraat bedroeg het traject te voet of met paard en kar ruim 5 kilometer. De tocht over het primitieve wegennet van toen was in natte seizoenen een hele onderneming. De aarden paden waren regelrechte modderpoelen.
De eerste jaren van de nieuwe parochie
De wijkbewoners waren gewonnen voor de oprichting van een eigen parochie en dienden een verzoekschrift in. In 1892 was het eindelijk zover: pastoor Frans Dom kreeg de leiding over dit religieuze project. De kersverse geloofsgemeenschap steunde haar parochieherder ten volle.
Dankzij omhalingen in de wijk kon al snel een voorlopige kerk worden gebouwd. De bemiddelde buurtbewoner Petrus Van Camp zorgde voor bouwgrond. Schoolhoofd Jozef van de Sande tekende de bouwplannen. Op 4 oktober 1893 werd dit voorlopige kerkgebouw ingewijd. Enkele maanden later, op 23 april 1894, werd de Mijlstraatse parochie officieel erkend. Pastoor Dom koos zijn patroon, Franciscus van Sales, als beschermheilige.
De eerste kerk was sober ingericht. Het interieur was het resultaat van schenkingen. Het altaar had eerder al dienstgedaan als rustaltaar bij processies. De op doek geschilderde kruisweg was afkomstig van de zolder van de Sint-Martinuskerk. De Duffelse orgelmakerij Stevens schonk een harmonium. Vanuit Emblem rukten een houten preekstoel (18de eeuw) en een fraai borstbeeld van Sint-Gummarus aan.
Een nieuwe kerk in de Mijlstraat
Al snel bleek het gebouw veel te klein. In 1898 vroeg de parochie de toelating voor het opbouwen van een nieuwe, grote kerk. Provinciaal bouwmeester Edward Careels tekende de plannen. Op 15 augustus 1903 was het gebouw al instapklaar. De inwijding liet nog ruim een jaar op zich wachten. Het voorlopige kerkgebouw werd verkocht en later grotendeels afgebroken.
Careels ontwierp voor de Mijlstraat een sobere, neogotische driebeukige kruisbasiliek met rechthoekige westtoren. De aanpalende pastorie is bijna tegelijkertijd en in dezelfde stijl opgetrokken. De bouwstructuur van de kerk is nog steeds onveranderd. Ze is opgebouwd in baksteen en heeft leien zadel- en lessenaarsdaken. Voor de omlijstingen, kordons en steigergaten en voor de zuilen en ribben van de gewelven binnenin is gebruikgemaakt van natuursteen.
In het prille begin was het gebouw aangekleed met stukken uit de voorlopige kerk. Pas naderhand kwam er nieuw meubilair, ontworpen door de Antwerpse beeldhouwer Jan Gerrits. In 1904 leverde hij een hoofdaltaar met taferelen uit het leven van Sint-Franciscus van Sales en twee zijaltaren, toegewijd aan Maria en aan de heilige Jozef. De volgende jaren vulde Gerrits zijn houtsnijwerk aan met een preekstoel, twee biechtstoelen en een communiebank. Die preekstoel werd in 1992 omgevormd tot een altaar. In 1906 plaatste de Duffelse firma Stevens een nieuw orgel. De Brugse Charles Beyaert zorgde voor een nieuwe kruisweg (1908).
Oorlogsschade en modernisering
Van de oorspronkelijke glasramen in het hoogkoor (1903) is er slechts één bewaard gebleven: het middenraam met voorstelling van Sint-Franciscus. De twee andere liepen onherstelbare schade op na een inslag van een V1-bom in de buurt en werden begin jaren 1960 vervangen door de huidige. Tijdens de meidagen van 1940 diende de Sint-Franciscuskerk als uitkijkpost. Belgische militairen maakten daartoe drie openingen in de kerktoren. De Duitsers eisten de drie bronzen kerkklokken op in 1943, waarna de kerk zes jaar ‘geluidloos’ bleef.
In 1968 werd het kerkgebouw gemoderniseerd. De kerk kreeg een moderne verwarmingsinstallatie en het interieur werd grondig gerenoveerd. Een paar jaar later volgde de bouw van een winterkapel die met glazen wanden is omgeven.
Gebouw in beweging
Wie vandaag de Mijlstraatkerk binnenkomt, ontdekt een kerk in beweging. Anno 2024 is de kerk als ‘open huis’ ingedeeld in verschillende kamers. Het kerkgebouw is niet ontwijd, wat wordt aangetoond met behoud van het centrum van het kerkgebouw als ‘eucharistische kamer’. Daar wordt de mis gevierd op paas- en kerstavond, alsook elke twee weken op dinsdagochtend.
Het altaarpodium werd in 2021 opnieuw bekleed en opgeschuurd. De houten preekstoel die sinds 1992 dienstdeed als altaar werd vervangen door een nieuw en verplaatsbaar altaar. Zo kan het altaarpodium ook worden gebruikt als muzikale ruimte voor intieme concerten. Het koor van de kerk is vandaag ingericht als meditatieruimte en wordt drie keer per week gebruikt. Om de band met het oude patrimonium te bewaren werden de vijf beeldjes die de preekstoel versierden, gerecupereerd en op een prominente plaats tentoongesteld. Hier lees je meer over de nieuwe kamers in dit huis van God.
Deze webpagina werd ontworpen aan de hand van de gedetailleerde informatie die we ontvingen via de dienst cultuur en erfgoed van het lokaal bestuur Duffel.
