De Bijbel spreekt graag in wensen. 'Zo zou het moeten zijn', klinkt het gedurig. In deze psalm bijvoorbeeld:
De Heer opent de ogen van de blinden,
De Heer beschermt de vreemdelingen.
De Heer steunt wezen en weduwen,
maar wie kwaad doen, richt Hij ten gronde.
Maar wat zien we om ons heen: de ogen van de blinden blijven gesloten. De vreemdelingen zullen altijd weten dat ze niet bij ons horen. Weduwen staan er vaak alleen voor. En de vrouw botst nog steeds tegen het glazen plafond.
Jezus doet niet aan theologie
Het verhaal dat Jezus doet over Lazarus en de rijke, geeft ons misschien de indruk dat het een catechese-les is, waar Jezus het heeft over de vier uitersten: hemel, hel, dood en oordeel. Dat hebben vele theologen en heilige leraars gedacht. Ze dachten: laten we deze inzichten van Jezus mooi uitwerken en opnemen in de catechismus. Hoe de engelen na de dood iemand begeleiden naar de hemel, en hoe de niet-gelovigen afdalen naar de onderwereld van de hel na een negatief oordeel. 'Ja', zeggen de schriftgeleerden: 'Jezus bevestigt het bestaan van de hel. Lees maar.'
Maar dat was geenszins de bedoeling van Jezus. Jezus doet in werkelijkheid niet aan theologie. Merk ook op dat Jezus nooit de opdracht gaf om zijn onderwijs te noteren opdat het niet zou verloren gaan.
Jezus is niet bezorgd over de komende 2000 jaar; hij is gefocust op het nu.
Jezus wil nu de aandacht trekken, en dat doet hij - af en toe - door in te spelen op de angsten van de mens.
Jezus weet dat God maar één ding wil, en dat is dat blinden kunnen zien. Of minstens de weg worden gewezen. Dat de vreemdelingen bescherming genieten. Of worden verwelkomd. Dat wezen en weduwen, gesteund worden, en opnieuw mogen beginnen. Tenslotte wil Jezus maar al te graag dat wie kwaad doet, ten gronde wordt gericht.
Jezus de Christus heeft een mening over rijkdom en armoede. Hij vertelt met passie: 'Er was eens een rijk man die uitbundig feest vierde, terwijl een arme, met zweren overdekt voor de poort lag.'
Jezus klaagt de grote afstand tussen rijk en arm aan, en vooral tussen kansrijkdom en kansarmoede. Hij detecteert een groot gebrek aan medeleven. Om dat aan te kaarten, speelt hij in op bestaande angstbeelden.
Jezus de Christus openbaart geen nieuwe inzichten over oordeel en hel, hij maakt gebruik van beelden die reeds leven in het hoofd en het geloofsboek van zijn tijd. Hij benut de angst en zegt: 'Wil je niet voor eeuwig verloren gaan, kom de arme dan te hulp; werk aan gelijkheid; wees goed; zorg voor mensen met een beperking, voor eenzamen en bekommer je om de vreemdeling.'
God haalt de kastanjes niet uit het vuur. Daarvoor hebben we de stem van een profeet. Een profeet die soms op de angst inspeelt. Waarom? Opdat de mens in actie zou schieten!
Spot verbergt angst
Sinds kort is het helemaal OK om te lachen met klimaatactivisten zoals Greta Thunberg. Maar dat zal haar niet tegenhouden om ons te confronteren met een rampscenario ten gevolge van de opwarming van de aarde.
Ook onze paus - een goeie imitator van Jezus - trekt de kaart van de klimaatzorg. Wij, christenen, kunnen beter niet toegeven aan de gemakkelijke spot. Want de spot verbergt onze angst. Wij zijn geroepen om te gaan voor een rechtvaardige maatschappij, in een wereld die niet ten onder gaat aan noodweer en een stijgende zeespiegel.
