Op 14 oktober 2018 werd door paus Franciscus een bijzondere figuur heilig verklaard, met name monseigneur Oscar Romero, de voormalige aartsbisschop van El Salvador. Romero was een man die vanuit zijn diep evangelisch geloof radicaal voor de armen en de verdrukten koos in navolging van Jezus. Tot op vandaag is deze nieuwe gecanoniseerde heilige een inspiratiebron voor christenen én niet-christenen.
Op 2 februari 1980 ontving Oscar Romero voor zijn strijd een eredoctoraat aan de KULeuven. Anderhalve maand later werd hij echter koelbloedig vermoord in zijn thuisland en stierf hij de marteldood. Voor de verdrukte en verpauperde bevolking van zijn thuisland was hij een licht op de berg. Voor de armen klonken zijn woorden hartverwarmend, maar voor de machthebbers klonken zijn woorden als vlijmscherpe messen. Een beetje geschiedenis om het leven van deze bijzondere bisschop te situeren:
Eind jaren 1970 was El Salvador in de ban van een gewelddadige en autoritaire dictatuur. Iedereen die het politieke regime in vraag durfde stellen, werd koudweg vermoord. Duizenden onschuldige mensen vonden de dood of ze verdwenen op een dag gewoon van de planeet. Zo ook de beste vriend van aartsbisschop Romero: een priester-jezuïet. De moord op zijn vriend stimuleerde Romero om openbaar te protesteren tegen de dictatuur. Hij liet geen kans liggen om vanop de preekstoel, via de radio en de geschreven pers de schending van de mensenrechten in zijn land aan te klagen. Toen hij zijn eredoctoraat in Leuven ontving, sprak hij de volgende woorden: “Jezus is werkelijk mens geworden. Hij werd solidair met zijn broeders en zusters in het lijden, in het klagen en zuchten, in de zelfgave. De Kerk kan dus geen burcht zijn, los van het leven van de mensen. De Kerk moet Jezus volgen, die leefde, werkte, streed en stierf te midden van de mensen”. Aan deze overtuiging is Romero tot de dag van zijn marteldood trouw gebleven, in woord en daad.
Als aartsbisschop gaf Romero aan de priesters en de religieuzen van zijn bisdom de opdracht om elke nieuwe onrustwekkende verdwijning, moord of aanslag te documenteren en te archiveren. Hij wilde niet in de val van valse beschuldigingen trappen: neen, hij wilde zijn aanklachten funderen op feiten en bewijzen. Zijn solidariteit met de armen en de verdrukten, maakten Romero immens populair bij het volk van El Salvador. Als hij ergens een viering voorging, zaten de kerken afgeladen vol. Ook zijn keuze om het aartsbisschoppelijk paleis te verlaten en in een kamertje in een ziekenhuis voor de armen te gaan wonen, maakte grote indruk.
Het kernwoord van Romero’s boodschap werd ‘bevrijding’. “Christus wil de mens niet alleen over de dood heen bevrijden”, zo preekte hij ooit, “maar Christus wil de mens nu ook bevrijden uit de slavernij. En dat betekent dat mensen elkaar niet zomaar kunnen uitbuiten”. Romero’s vuur zette ook andere priesters aan om vanop de preekstoel dezelfde bevrijdende boodschap te verkondigen. Een vurigheid die niet zonder gevolgen kon blijven: tal van priesters en religieuzen werden vermoord of waren op een goede dag gewoon verdwenen.
Begin 1980 werd de dictatuur in El Salvador omver geworpen door een militaire junta. Maar aartsbisschop Romero weigerde eveneens om het nieuwe regime te steunen, want ook zij waren volgens hem te gewelddadig. En hij weigerde om zijn mond te houden. Op 17 februari 1980 sprak hij zijn bekendste homilie uit in de kathedraal: hierin smeekte hij de president van de Verenigde Staten om niet langer wapens te leveren aan het nieuwe militaristische regime van El Salvador. ’s Anderendaags ontplofte het radiostation van het aartsbisdom. Een week later droeg Romero opnieuw de eucharistie op in de kathedraal. En tijdens die misviering werd hij aan het altaar neergeschoten en stierf hij de marteldood. Het was 24 maart 1980.
Romero had zijn dood voorspeld. Enkele weken daarvoor had hij nog verklaard: “Er komt een dag dat ze onze radio sluiten en onze krant afnemen. Er komt een dag dat al onze priesters vermoord zullen zijn én ook jullie bisschop. Op die dag zullen jullie zelf de luidsprekers van God moeten zijn”.
De heilige Oscar Romero kan én moet ook ons inspireren, om nooit onze ogen en mond te sluiten voor het onrecht dat wij ervaren!
